NAŚLADOWANIE

Jak już powszechnie wiadomo naśladowanie jest podstawa uczenia się i rozwoju. Dzieci uczą się poprzez naśladowanie nie tylko nas dorosłych, ale również innych dzieci. Bez tego dziecko nie jest w stanie nauczyć się mowy, prawidłowych wzorców zachowania. Dlatego też tak bardzo ważne jest w procesie socjalizacji. Dzieci bacznie obserwują zachowania dorosłych i modelują je. My dorośli musimy być bardzo uważni jak zachowujemy się w obecności naszych pociech oraz zwracać uwagę na to, co mówimy. Naśladownictwo jest też bardzo ważnym elementem w uczeniu się reakcji dzieci na różne zdarzania, które mają kontekst emocjonalny. To właśnie my, dorośli pokazujemy naszym dzieciom jak prawidłowo reagować w sytuacjach stresu, strachu, złości, smutku, czy radości.

Niektóre dzieci mają problem z naśladowaniem, dlatego też ważne jest, aby tą umiejętność systematycznie wpajać, nie pozostawiając do samodzielnego rozwoju.

Naśladowanie wiąże się z wieloma czynnikami, takimi jak motywacja, pamięć, panowanie nad sekwencjami dużej motoryki, czy koordynacji małej motoryki. Reakcja dziecka może być natychmiastowa, czyli naśladuje od razu lub też odroczona. Wtedy dziecko naśladuje zapamiętane zachowanie później. Poniżej znajdują się ćwiczenia na podstawowe umiejętności naśladowania. Są to łatwe i proste powtórzenia. 

Naśladowanie rytmicznego stukania.  

Posadź dziecko przy stole i zwróć jego uwagę na łyżkę machając nią przed oczami dziecka. Druga ręką podaj dziecku inną łyżkę. Rozpocznij stukanie łyżką w blat stołu w rytmie. Jeśli dziecko nie naśladuje Twoich ruchów, weź jego rękę i wykonaj takie samo stukanie łyżką dziecka jak Twoje. Stopniowo puszczaj rękę dziecka, sprawdzając, czy wykonuje dany ruch. Gdy dziecko stuka samodzielnie, możesz zacząć stukać w garnek. Patrz, czy dziecko robi tak samo jak Ty. Można również zmodyfikować to ćwiczenie i wykonać sekwencje mówiąc do dziecka: zrób tak samo. Wszystko zależy od możliwości psychofizycznych naszej pociechy. 

Naśladowanie dotykania części ciała. 

Usiądź z dzieckiem naprzeciwko, skieruj jego uwagę na swoją osobę. Powiedz: „Dotknij nosa”, dotykając jednocześnie własnego palcem wskazującym. Jeśli dziecko nie zareaguje, naprowadź drugą ręką palec wskazujący dziecka do jego nosa, wypowiadając jednocześnie: „Dotknij nosa”. Wzmocnij dziecko np. pochwałą słowną. Jeśli dziecko w 90% przypadków opanuje ta czynność, to przechodzimy do kolejnej części ciała.

Naśladowanie klaskania. 

Usiądź z dzieckiem naprzeciwko, skieruj jego uwagę na swoją osobę i powiedz: „Popatrz” i powoli klaśnij w dłonie. Zadaniem dziecka jest wykonanie tej samej czynności. Jeśli nie klaśnie, weź delikatnie jest dłonie i wykonaj z nim ten ruch. Chwal dziecko.

Naśladowanie przy zabawie plasteliną. 

Przygotuj sześć kawałków plasteliny. Trzy dla siebie i trzy dla dziecka. Z jednej części ulec miseczkę i skłoń dziecko do wykonania takiego samego zadania. Następnie ulep krzyż, donat, naleśnik i lizak. W trakcie lepienia mówi dziecku: „ Rób to, co ja”.

Zabawa w naśladowanie pozycji. Pokaż dziecku obrazek z osobą stojąca prosto. Przyjmij tę samą pozycję. Jeśli dziecko nie radzi sobie, to jeśli to możliwe niech trzecia osoba pomoże mu się ustawić, abyś Ty był wzorcem dla dziecka. Zacznij od prostych ćwiczeń, a z czasem poszerzaj repertuar. Mogą być ręce uniesione do góry, na bok, jedna ręka w górę, druga w dół, skłon, przysiad itd.

Naśladowanie czynności samoobsługowych. 

Usiądź naprzeciwko dziecka. Przygotuj sobie grzebień, gąbkę i szczoteczkę do zębów. Weź grzebień i powiedz: „uczesz włosy” i przejedź powoli grzebieniem po swoich włosach. Włóż grzebień w rękę dziecka i powoli wykonaj ten sam ruch na jego włosach. Następnie połóż grzebień i powiedź: „uczesz włosy”. Działanie powtórz z kolejnymi przedmiotami.

Pamiętajcie, aby stopień trudności ćwiczeń dostosować indywidualnie do możliwości dziecka. Nie zapominaj o chwaleniu dziecka i okazywaniu radości z wykonanego zadania. W ćwiczeniach naśladowania można również wykorzystać czynności życia codziennego, jak na przykład zamiatanie, składanie ubrań, ścielenie łóżka, mycie naczyń itd.

Bibliografia:

Schopler E., Lansing M., Waters L., Ćwiczenia edukacyjne dla dzieci autystycznych, Wyd. GWP, Gdańsk 1994.

Opracowała:

Jaracz Elżbieta - psycholog