Sprawność rąk jest bardzo ważna w rozwoju
mowy, bowiem kiedy stymulujemy rozwój motoryki wpływamy pozytywnie na rozwój
mowy i języka. Ale przede wszystkim służy do osiągnięcia samodzielności w
podstawowych czynnościach życia codziennego. Celem terapii ręki jest
usprawnianie funkcji percepcyjno –motorycznych, poprzez które dziecko osiągnie
właściwy poziom w zakresie samoobsługi, sprawności manualnej oraz
grafomotorycznej. Cały proces terapii rozpoczyna
się od osiągania sprawności w zakresie dużej motoryki, rozwijania umiejętności
samoobsługowych, które z kolei kształtują sprawność małej motoryki. Ostatnim
elementem jest opanowanie właściwego chwytu pisarskiego oraz prawidłowych
umiejętności grafomotorycznych.
Aktywność dziecka to jeden z podstawowych
warunków uczenia się, co za tym idzie rozwoju. Dotykanie otoczenia,
manipulowanie przedmiotami odczuwanie faktury, ciężaru czy temperatury
umożliwia interakcje ze środowiskiem. Terapia ręki dostarcza wiele wrażeń
dotykowych, pozwala na poznanie i identyfikowanie różnych kształtów i struktur,
zdobywanie umiejętności wykonywania precyzyjnych ruchów dłoni i palców, co w
konsekwencji prowadzi do usprawniania motorycznego.
Poprawne wykonanie niemal wszystkich
czynności zależne jest od dobrze rozwiniętej koordynacji wzrokowo- ruchowej. Gdy
dziecko biegnie, skacze, kopie piłkę, ruchami nóg kieruje również zmysł wzroku.
Kiedy koordynacja jest zaburzona dziecko ma problemy w samodzielnym ubraniu
się, wiele czynności wykonuje niezdarnie.
Trudność będzie sprawiać mu wycinanie, malowanie,
rysowanie, z pewnością będzie miało trudności z nauką pisania.
Pomimo obaw, że jako rodzice nie mamy przygotowania specjalistycznego,
możemy wspierać działania
terapeutów, kontynuując zalecenia
w domu i utrwalać efekty ich pracy. Bo
tylko współpraca rodziców oraz nauczycieli daje prawdziwe rezultaty.
W piękny wiosenny dzień pójdźmy na spacer z
naszymi pociechami, wybierzmy się na plac zabaw i nie mówmy dziecku, że się pobrudzi,
bo nie od dziś wiadomo, że „ Brudne dziecko, to szczęśliwe dziecko”. Przebywając
na placu zabaw dziecko dostarcza sobie
bodźców stymulujących układ nerwowy, zmysły – w szczególności dotyku, ale
również wzroku słuchu, czy równowagi. Poszczególne sprzęty doskonalą koordynację wzrokowo- ruchową,
orientację w przestrzeni, planowania przestrzennego oraz kontroli własnego
ciała. Dzięki urządzeniom na placu zabaw dzieci uczą się kontrolować ciało,
zdobywają umiejętność koordynowania i planowania ruchów. Wspinając się na
drabinki, ćwiczą naprzemienne ruchy rąk i nóg, które wpływają na stymulacje
półkul mózgowych. Siedząc na huśtawce
ćwiczą zmysł równowagi oraz wzrokową kontrolę położenia własnego ciała czy
orientację w przestrzeni. Podczas zabaw w piaskownicy ( trzymania łopatki,
ugniatania, kopania, rysowania palcem po piasku) dziecko rozwija małą motorykę,
konstruuje, trenuje wyobraźnię przestrzenną oraz doskonali planowanie
motoryczne, które jest istotne podczas nauki pisania. Podczas pobytu na świeżym
powietrzu możemy również pograć w piłkę, odbijać ją, podrzucać pozwala to na
wzmocnienie obręczy barkowej, poprawia koordynację wzrokowo- ruchową oraz ogólnie
wzmacnia sprawność ruchową dziecka.
Sprawność motoryczną możemy rozwijać również w
domowym zaciszu, połączyć gotowanie oraz zabawę. Wszystkie dzieci lubią twórcze
zabawy z wykorzystaniem przedmiotów
dostępnych w kuchni. Dajemy dziecku
możliwość eksperymentowania, wykorzystania przedmiotów codziennego użytku, dzięki
czemu rozwijamy również samodzielność dziecka, co jest niezwykle istotne w jego
prawidłowym rozwoju. Wspólnie możemy przygotować np. kanapki, sałatki, podajemy
dziecku obieraczkę i pokazujemy jak obrać owoce, warzywa, następnie je kroimy i
mamy pyszną sałatkę. Przy tych czynnościach kształtujemy wiele umiejętności manualnych,
ale co najważniejsze oswajamy dzieci z warzywami i owocami, szczególnie tymi,
po które sięgają najmniej chętnie. Wspólne wałkowanie ciasta, wycinanie ciasteczek
foremkami, nawlekanie makaronu na sznurek, przesypywanie kaszy, ryżu do garnuszków
– to proste czynności, które sprawiają dziecku radość, a nie wymagają wielkiego
nakładu pracy.
Doskonalą okazją do terapii ręki są czynności samoobsługowe. Samodzielne
zakładanie odzieży, zapinanie zamków i guzików, wiązanie sznurowadeł rozwijają
motorykę dziecka, wzmacniają mięśnie rąk, dłoni oraz palców. Samodzielność w zakresie samoobsługi
rozwija zarówno sferę motoryczną jak i
poznawczą. Ubierając się, myjąc maluch lepiej poznaje swoje ciało dzięki czemu
szybciej orientuje się w schemacie swojego ciała, co rozwija myślenie
kierunkowe, niezbędne w opanowaniu umiejętności czytania oraz pisania. Wieszanie
skarpetek lub ubranek na sznurku do prania, składanie suchego prania, układanie
na półkach w szafie, wszystkie te czynności sprzyjają nie tylko rozwijaniu samodzielności,
ale również uprawniają ręce, w tym precyzyjne ruchy dłoni i palców.
Potrzebujemy tylko odrobinę wyobraźni, trochę czasu i nie ma na co
czekać, bierzmy się do pracy!!! Powodzenia !
Przykładowe ćwiczenia wzmacniające,
rozmachowe i stabilizujące obręcz barkową -taczki” – dziecko chodzi na rękach, rodzic
trzyma za nogi, początkowo za uda, a w miarę ćwiczeń zbliża się do kolan,
czołganie się, rysowanie kół w powietrzu, oburącz, raz jedną, raz drugą ręką,
rysowanie, malowanie na dużych powierzchniach (np. karton przypięty do ściany)
w pozycji stojącej, naśladowanie ruchów ptaków, rzucanie duża piłką, mycie okien,
odkurzanie, zamiatanie.
Przykładowe ćwiczenia doskonalące ruchy przedramienia - gra w „łapki”, zabawy ze sprężyną, zabawy pacynkami,
przelewanie płynów z kubka do kubka, zmiatanie zmiotką i szufelką.
Przykładowe ćwiczenia usprawniające pracę nadgarstka - zakręcanie/ odkręcanie butelek, słoików,
śrubek, wycinanie, przekręcanie „żarówek”, gra na tamburynie, bębenku,
mieszanie łyżką w garnku, nakręcanie np. pozytywki.
Przykładowe ćwiczenia wyrabiające prawidłowy chwyt pisarski -zabawy paluszkowe znane z dzieciństwa (np. Sroczka
kaszkę warzyła, Idzie raczek), zabawy z użyciem pacynek, znane zabawy w bierki, patyczki, nawlekanie
korali, lepienie, ugniatanie – wykorzystanie różnych mas (ciastolina,
plastelina, masa solna),wydzieranie małych skrawków papieru, zapinanie
guzików, przypinanie spinaczy do
bielizny, napinanie ich np. na pudełko.
Przykładowe ćwiczenia grafomotoryczne - rysowanie na dużych powierzchniach, malowanie
różnymi przedmiotami (gąbki, pędzle, rysowanie
w lustrzanym odbiciu, rysowanie po śladzie, rysowanie linii, szlaczków, figur
geometrycznych, kalkowanie, przerysowywanie rysunków.
Bibliografia:
Smart Hand Model, Diagnoza i terapia ręki u dzieci, K. Piotrowska-Madej, A. Żychowicz,
Harmonia, Gdańsk 2017,
Wzory i obrazki,
M. Frostig, D. Horne, Warszawa 2012,
Psychologia rozwoju dziecka cz. 2, B. Harwas-Napierała, J. Trempała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2000.