Etapy
rozwoju dziecka istotne ze względu na mowę
Mało kto wie, iż rozwój mowy dziecka
tak naprawdę zaczyna się w brzuchu mamy.
W tym czasie dojrzewają wszystkie odruchy oralne, takie jak ssanie,
kąsanie, odruchy wargowe, odruch wysuwania języka, szukania i zwracania. A
okres zaraz po urodzeniu to trening
przed mówieniem. Ponieważ na długo przed pojawieniem się pierwszych
słów, dziecko używa buzi do wszelkich czynności związanych z jedzeniem.
Powołując się na opracowanie E. Borsuk-Sorota i A. Kruszewskiej zaprezentuje
poniżej etapy rozwoju dziecka ze względu na mowę.
·
Około 0-1
miesiąca życia
Co jest istotne?
Prawidłowe,
aktywne i efektywne ssanie piersi lub butelki, właściwa pozycja dziecka podczas
karmienia, dobór odpowiedniego, dynamicznego smoczka w przypadku karmienia
butelką.
Co się pojawia?
Różne rodzaje
płaczu i krzyku, stękanie, mlaskanie, cmokanie, reagowanie na głośny dźwięk,
wkładanie rączek do buzi.
Ważne:
Jeżeli nie
jesteś pewna, czy dziecko prawidłowo ssie, zgłoś się do specjalisty!
·
Około 2-4
miesiąca życia
Co jest istotne?
Prawidłowe
ssanie piersi lub butelki, właściwa pozycja dziecka podczas karmienia.
Co się pojawia?
Układanie rączek
na piersi lub butelce, głużenie (związane z pozycją leżącą) – różne dźwięki
gardłowe(np.khy i ghy), śmiech „uśmiech społeczny”(uśmiech w odpowiedzi na
uśmiech), parskanie, kojarzenie mamy, zwracanie uwagi na gesty dorosłego,
skupianie uwagi na zabawce, przysłuchiwanie się dźwiękom otoczenia.
Ważne:
Jeżeli nie
pojawia się „uśmiech społeczny”, zgłoś się do specjalisty! Podczas interakcji z
dzieckiem ważne jest dawanie mu czasu na odpowiedź. Na bazie takiej pierwotnej komunikacji rodzi się u
dziecka póżniejsza umiejętność prowadzenia dialogu.
·
Około 4-6
miesiąca życia
Co jest istotne?
Prawidłowe
ssanie piersi lub butelki, wprowadzenie karmienia łyżeczką, właściwa pozycja
dziecka podczas ssania i karmienia łyżeczką, wprowadzanie nowych pokarmów.
Co się pojawia?
Bogata mimika,
początki gaworzenia- wielokrotne powtarzanie sylab (np.bababa, mamama),
pierwsze próby gryzienia, pod koniec 6 miesiąca otwieranie buzi na widok
łyżeczki, coraz bardziej świadome rozpoznawanie sytuacji życia codziennego(
jedzenie, kąpiel), rozróżnianie głosów najbliższych, dostrzeganie własnego
odbicia w lustrze.
Ważne:
Jeżeli karmisz
butelką, nie pozwalaj dziecku na zbyt długie, samodzielne trzymanie butelki,
ponieważ maluch może nieprawidłowo naciskać nią na żuchwę.
Stymuluj
gryzienie, podając odpowiednie pokarmy.
Łyżeczka do
karmienia dziecka powinna być płaska i niezbyt miękka. Łyżeczkę z pokarmem
kładziemy na środek języka, czekamy, aż dziecko domknie wargi, wyjmujemy
łyżeczkę poziomo.
·
Około 6-9
miesiąca życia
Co jest istotne?
Właściwa pozycja
dziecka podczas jedzenia i picia, wprowadzenie kolejnych pokarmów (zmiana
konsystencji), nauka picia z odpowiedniego kubka (po opanowaniu jedzenia z
łyżeczki), odzwyczajanie od butelki (jeżeli dziecko było nią karmione).
STOP nocnemu
podjadaniu, piciu słodkich soków, herbatek i mleka- dbaj o higienę pierwszych
zębów!
Co się pojawia?
Reakcja na
własne imię, gest wskazywania palcem, intensywny rozwój gaworzenia,
różnicowanie dźwięków, rozumienie prostych poleceń( w tym zakazów i nakazów),
świadoma odmowa na przykład jedzenia,
rozwój rozumienia, gesty. Zęby, coraz sprawniejsze żucie, picie z kubka, zabawy
jedzeniem.
Ważne:
Instrukcja
prawidłowego picia: okrągły kubek z szerokim brzegiem podajemy na dolną wargę,
kubek z małą ilością płynu delikatnie przechylamy, czekamy, aż dziecko zacznie
samo pić, zabieramy kubek po każdorazowym połknięciu.
·
Około 9-12
miesiąca życia
Co jest istotne?
Właściwa pozycja
dziecka podczas jedzenia i picia, stałe pory posiłków.
STOP butelce ze smoczkiem
i papkom.
Co się pojawia?
Pierwsze słowa!
Ważne:
Trenuj
prawidłowe karmienie dziecka. Dbaj o urozmaicanie pokarmów. Aktywizuj dziecko
do mówienia.
·
Około 1-2 rok
życia
Co jest istotne?
Prawidłowa
pozycja podczas jedzenia, stały trening jedzenia, początki samodzielnego
jedzenia.
Osiemnasty
miesiąc to ostatni dzwonek na odstawienie butelki ze smoczkiem, aby dziecko
miało szansę na prawidłową wymowę!
Co się pojawia?
Coraz lepsza
koordynacja podczas żucia różnorodnych pokarmów, coraz sprawniejszy język, wypowiedzi
dwuwyrazowe.
Ważne:
Jeżeli masz
wątpliwości, czy twoje dziecko prawidłowo przyjmuje pokarm, skontaktuj się z
specjalistą.
Jeżeli twoje
dziecko nie mówi lub jeżeli nie jesteś pewna, czy cię rozumie i prawidłowo
wymawia głoski właściwe dla tego wieku, niezwłocznie skonsultuj się z logopedą.
·
Około 2-3 rok
życia
Co jest istotne?
Samodzielne
jedzenie i dobra koordynacja podczas picia z kubka.
Co się pojawia?
Sprawne
odgryzanie, gryzienie i żucie pokarmów o różnej konsystencji ( dziecko odgryza
pokarm przednimi zębami, podczas żucia wargi są domknięte, żuchwa wykonuje
ruchy okrężne), zdania w wypowiedziach dziecka.
Ważne:
Jeżeli masz
wątpliwości, czy twoje dziecko prawidłowo przyjmuje pokarm, skonsultuj się ze
specjalistą.
Jeżeli twoje
dziecko nie mówi lub jeżeli nie jesteś pewna, czy cię rozumie i prawidłowo
wymawia głoski właściwe dla tego wieku, niezwłocznie skonsultuj się z logopedą.
·
Po 3 roku życia
Co jest istotne?
Intensywne
ćwiczenia aparatu artykulacyjnego (warg, języka, podniebienia miękkiego i
żuchwy) w przypadku problemów z wymową.
Co się pojawia?
Kilkuwyrazowe
zdanie, coraz większy zasób słownictwa.
Ważne:
Jeżeli
twoje dziecko nie mówi lub jeżeli nie jesteś pewna, czy cię rozumie i
prawidłowo wymawia głoski właściwe dla tego wieku, niezwłocznie skonsultuj się
z logopedą.
Autorki wspaniałego poradnika dla
rodziców pt. „Smaczne zabawy buzi i języka. Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego
dla dzieci” podkreślają, iż Drogi
Rodzicu, pamiętaj, że:
§ Sposób
karmienia twojego dziecka ma istotny wpływ na rozwój mowy;
§ Powinieneś
zadbać o bezpieczeństwo dziecka podczas zjedzenia i picia;
§ Bardzo
ważny jest dobór właściwego, dynamicznego smoczka (w przypadku karmienia
butelką) łyżeczki oraz kubeczka;
§ Jeżeli
istnieje taka możliwość, zrezygnuj ze smoczka uspokajacza, jeżeli musisz już z
niego skorzystać, wybierz ten mniejszy i bardziej wydłużony;
§ Prawidłowo
dziecko powinno odgryzać pokarm przednimi zębami i żuć przy zamkniętych ustach
z towarzyszącymi okrężnymi ruchami żuchwy;
§ Sposób
w jaki zwracasz się do dziecka, wpływa na prawidłowy rozwój mowy;
§ Twoja
cierpliwość i wsparcie pomagają dziecku zdobyć nowe umiejętności.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej zasięgnij
porady u specjalisty.
Literatura: E. Borsuk- Sorota, A. Kruszewska- „Smaczne zabawy
buzi i języka. Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego dla dzieci.”- wyd. Harmonia,
2013